พิชิต อิทธิศานต์
ผู้เริ่มสนใจหรือนักดาราศาสตร์ขั้นต้นไม่จำเป็นต้องมีกล้องโทรทรรศน์ มีจำนวนไม่น้อยที่ซื้อกล้องราคาแพงก่อนที่จะรู้จักใช้อย่างเป็นประโยชน์หรือมีความพร้อมบางครั้งเจอปัญหาเจ้าของกล้องหงุดหงิด ท้อแท้เพราะใช้ไม่เป็น ในที่สุดก็เก็บกล้องไว้เฉย ๆ เลิกสนใจดาวไปเลยนับว่าน่าเสียดายที่เขาไม่มีโอกาสเห็นสิ่งสวยงามจำนวนมากรอเขาอยู่
เหตุผลสำคัญที่ผู้เริ่มต้นดูดาวยังไม่พร้อมที่จะใช้กล้องโทรทรรศน์คือ ยังไม่คุ้นเคยกับท้องฟ้า ยังดูดาวไม่เป็นบอกไม่ได้ว่าดาวดวงไหนเป็นดาวเคราะห์ ยังไม่ทราบว่ามีวัตถุอะไรบ้างที่ดูได้ดีในกล้องโทรทรรศน์และยังไม่ตระหนักว่ากล้องโทรทรรศน์ส่องเห็นบริเวณจุดเล็ก ๆ บนฟ้าเท่านั้น บางตนคิดว่ากล้องเล็ก ๆ จะส่องเห็นเนบิวลาหรือกระจุกดาวฤกษ์เหมือนภาพถ่ายในตำราซึ่งได้ยังไม่ตระหนักว่ากล้องโทรทรรศน์ส่องเห็นบริเวณจุดเล็ก ๆ จากกล้องขนาดใหญ่
เพราะฉะนั้นก่อนซื้อกล้องโทรทรรศน์ต้องดูดาวเป็นก่อน ต้องทราบว่ามีอะไรให้ดูบนฟ้าบ้างในฤดูต่าง ๆ ควรได้ส่องดูด้วยกล้องสองตาแล้ว นั่นก็หมายความว่า แผนที่ดาว มีคู่มือดูดาว รู้จักกลุ่มดาวต่าง ๆ รู้จักดาวฤกษ์ดวงสว่างทั้ง 21 ดวง และบอกชื่อตลอดทั้งตำแหน่งของดาวเคราะห์ที่เห็นด้วยตาเปล่าทั้ง 5 ดวงได้
ก่อนซื้อกล้องโทรทรรศน์ควรมีกล้องสองตาก่อนเอากล้องสองตาค้นหากาแลกซี หรือกระจุกดาวฤกษ์หรือเนบิวลาที่ปรากฏในแผนที่ดาว โดยเฉพาะเอ็ม 31 หรือกาแลกซีแอนโดรเมนดาในกลุ่มดาวแอนโดรเมนดา เอ็ม 13 ในกลุ่มดาวเฮอร์คิวลิส เป็นต้น
เมื่อพร้อมที่จะมีกล้องโทรทรรศน์ ก่อนซื้อควรมีข้อพิจารณาดังนี้
การเคลื่อนย้าย คงไม่เป็นต้องซื้อกล้องขนาดใหญ่ที่มีขาตั้งหนักเป็นต้น เพราะกล้องใหญ่เช่นนี้เหมาะที่จะอยู่กับที่ในหอดูดาว ควรซื้อกล้องที่เคลื่อนย้ายไปมาได้สะดวก ติดตั้งไม่ยุ่งยากมากนัก พร้อมที่จะเอาออกมาตั้งในคืนที่ท้องฟ้าปลอดโปร่งเสมอ
ใช้ง่าย กล้องที่ใช้ง่ายไม่สลับซับซ้อนเป็นกล้องที่เหมาะสำหรับผู้เริ่มต้น กล้องที่ต้องใช้เวลานานในการศึกษาก่อนนำไปใช้ยังไม่เหมาะในขั้นนี้ ผู้เริ่มต้นควรใช้กล้องเพื่อค้นหาวัตถุท้องฟ้าต่าง ๆ แทนที่จะเสียเวลามาเรียนวิธีตั้งกล้องอันวิจิตรพิสดาร
ราคา การลงทุนขั้นต้นเป็นข้อพิจารณาสำคัญของคนทั่วไป กล้องคุณภาพดีเป็นการลงทุนที่สำคัญอย่างหนึ่งเพราะถ้าใช้อย่างถูกต้อง ดูแลรักษาอย่างดีจะใช้ได้ตลอดชีวิต กล้องบางกล้องอายุยาวมากกว่าที่ยังใช้ได้ดีและเจ้าของก็ยังรักและหวงแหน โดยไม่ยอมขายต่อ ข้อควรระวังในเรื่องราคาคือ กล้องคุณภาพต่ำแต่ราคาแพง กล้องในท้องตลาดที่ขายตามห้างสรรพสินค้าในต่างประเทศในราคา 400 เหรียญสหรัฐ หรือน้อยกว่าไม่ควรซื้อ เพราะจะเป็นการลงทุนที่ไม่คุ้มค่า เนื่องจากคุณภาพยังไม่ดี แต่กล้องมือสองของสมาชิกสมาคมดาราศาสตร์ผู้ซึ่งต้องการเปลี่ยนเป็นกล้องที่ใหญ่กว่าหรือเปลี่ยนเป็นกล้องประเภทอื่น จะเป็นกล้องที่ราคาเหมาะสมและคงจะเหมาะสำหรับผู้พร้อมที่ซื้อกล้องดูดาวเป็นกล้องแรก ราคาอาจเท่ากับหรือน้อยกว่าราคาของกล้องที่ขายตามห้างสรรพสินค้า
ความเหมาะสมกับการใช้งาน กล้องโทรทรรศน์แต่ละประเภทเหมาะสำหรับใช้งานต่าง ๆ กัน กล้องหักเหแสงขนาด 100 มม. อาจเป็นกล้องที่เหมาะมาก ๆ สำหรับดูพื้นผิวดวงจันทร์และดาวเคราะห์ที่สว่างมาก ๆ แต่ไม่เหมาะดูกาแลกซี ซึ่งริบหรี่มองไม่เห็น กล้องสะท้อนแสงขนาดใหญ่อาจเหมาะสำหรับกาแลกซีที่อยู่ไกล แต่อาจไม่ใช่กล้องที่ดีเพื่อดูรายละเอียดพื้นผิวดาวเคราะห์ มีข้อควรพิจารณาอีกมากมายถึงความเหมาะสมในการใช้งานของกล้องซึ่งจะหาได้จากผู้มีประสบการณ์ในด้านนี้
สรุปคือ ท่านควรซื้อกล้องดูดาวเมื่อท่านรู้จักท้องฟ้าดีแล้ว รู้จักวัตถุท้องฟ้าได้โดยใช้กล้องสองตา ต่อไปนี้เป็นคำถามสำหรับผู้ที่กำลังจะซื้อกล้องโทรทรรศน์ หากท่านผ่านด่านนี้ได้ก็ถึงเวลาที่จะมีกล้องดูดาวได้แล้ว
ท่านรู้จักกลุ่มดาวที่อยู่ในซีกฟ้าด้านเหนือถึง 12 กลุ่ม หรือยัง
ท่านรู้จักกลุ่มดาวในซีกฟ้าด้านใต้อย่างน้อย 12 กลุ่ม หรือยัง
ท่านสามรถบอกชื่อ หรือตำแหน่งของสิ่งต่อไปนี้ได้หรือยัง
3.1 ดาวคู่ 4 แห่ง
3.2 ดาวแปรแสง 4 ดวง
3.3 กระจุกดาวฤกษ์ 5 แห่ง
3.4 เนบิวลาหรือกาแล็กซี 5 แห่ง
ท่านได้เห็นวัตถุในข้อ 3 ด้วยตาเปล่าของท่านเองหรือยัง อาจจะเป็นการดูด้วยตาเปล่าหรือใช้กล้องสองตา
ท่าสามารถหาวัตถุท้องฟ้าในข้อ 3 ได้ด้วยตนเองหรือไม่โดยท่านอาจใช้กล้องสองตาช่วยด้วยหากจำเป็น
ท่านคุ้นเคยกับแผนที่โดยละเอียดอย่างอื่นนอกเหนือจากที่ปรากฏในแผนที่ฟ้านี้หรือไม่
ท่านมั่นใจหรือไม่ว่า ท่านจะมีเวลาศึกษารายละเอียดของกล้องเพื่อพร้อมที่ใช้สังเกตวัตถุท้องฟ้าจำนวนมากซึ่งกำลังรอท่านอซึ่งกำลังรอท่านอยู่
หากคำตอบท่านเป็น " Yes " ของทุกข้อ จงเอาเงินไปซื้อไดเลย แต่โปรดอย่ารีบร้อนจนเกินไป ขอให้มีเวลาพุดคุยกับผู้ที่มีกล้องต่าง ๆ แล้วตัดสินใจว่าจะเอากล้องประเภทไหนจึงจะเหมาะงานของตน เมื่อซื้อกล้องมาแล้วสละเวลาเรียนรู้การใช้กล้องให้ถูกต้องและใช้กล้องอย่างมีประสิทธิภาพ ผลตอบแทนในภาพภาคหน้าของการใช้กล้องจะข้นอยู่กับการตัดสินใจที่ถูกต้องก่อนซื้อ
ที่มา:
http://thaiastro.nectec.or.th/library/beforebuyingtelescope/beforebuyingtelescope.html
